Webinarium Co z tymi kotłami? - podsumowanie

Webinarium zorganizowane została w obliczu toczących się na poziomie europejskim prac nad nowelizacją dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków i w świetle licznych alarmistycznych publikacji medialnych, wieszczących administracyjny zakaz wykorzystania technologii spalania jako źródła ciepła w Europie.

Webinarium poprowadził po raz trzeci Bartosz Kwiatkowski, dyrektor generalny Polskiej Organizacji Gazu Płynnego.

Przekształcona dyrektywa EPBD ma na celu stworzyć bodźce do dekarbonizacji budynków, które wnoszą istotny wkład w europejskie emisje gazów cieplarnianych - według danych Komisji Europejskiej, budynki odpowiadają za 40% całkowitego zużycia energii oraz 36% emisji gazów cieplarnianych. Ponieważ 80% energii zużywanej przez budynki pochłania ogrzewanie i chłodzenie, dlatego właśnie ten obszar stał się przedmiotem szczególnego zainteresowania legislatorów.

Tylko w Polsce jest obecnie ok. 2 mln domów jednorodzinnych w miastach – zwykle z dostępem do energii z sieci – oraz ok. 3,7 mln domów na terenach wiejskich. Około 1,5 mln gospodarstw domowych wykorzystuje starsze piece węglowe, prawdopodobnie połowa z nich jest głównym źródłem smogu w Polsce. Taka sytuacja jest nie do utrzymania, ale przed nami stoi decyzja, jak przeprowadzić transformację ogrzewania komunalnego. Jednym z kluczowych instrumentów realizacji polityki w tym zakresie jest Program Czyste Powietrze, którego zasady zostały zmodyfikowane od początku 2023 r.

Kwoty dotacji zostały znacząco podwyższone wobec wcześniejszej wersji Programu w związku z sytuacją na rynku, mówił Daniel Markiewicz z NFOŚiGW. Finansowanie z Programu Czyste Powietrze można uzyskać na jeden z trzech zakresów działań modernizacyjnych podejmowanych wobec budynku jednorodzinnego:

• wymiana nieefektywnego źródła ciepła na pompę ciepła typu powietrze-woda albo gruntową, wraz z termomodernizacją,
• wymiana nieefektywnego źródła ciepła na inne źródło ciepła - w tym m.in. pompę ciepła powietrze-powietrze, kocioł gazowy kondensacyjny, olejowy, zgazowujący drewno lub kocioł na pellet - wraz z termomodernizacją,
• termomodernizacja bez wymiany źródła ciepła, jeśli budynek nie jest ogrzewany paliwem stałym, lub wyposażony jest w kocioł węglowy co najmniej 5 klasy.

Aby projekt kwalifikował się do dofinansowania z Programu Czyste Powietrze, instalowane kotły gazowe kondensacyjne muszą spełniać w odniesieniu do ogrzewania pomieszczeń wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A na podstawie karty produktu i etykiety energetycznej.

Ewa Abramiuk-Lété z Liquid Gas Europe wyjaśniła, że skala poświęconych kwestii ogrzewania gazowego publikacji w mediach związana jest z ostatnią fazą prac nad przekształconą dyrektywą o charakterystyce energetycznej budynków, nad której tekstem głosować będzie 13 marca Parlament Europejski.

W obecnym kształcie projektu dyrektywy nie mamy do czynienia z zakazem wykorzystywania kotłów gazowych, nie trzeba się obawiać, że będzie je trzeba demontować, mówiła Ewa Abramiuk-Lété. Kotły gazowe będzie można wykorzystywać także w przyszłości tyle, że w rosnącym stopniu paliwo będzie pochodzenia odnawialnego, a nie kopalnego. Od 2027 r. wszystkie nowe budynki administracji publicznej, a od 2030 r. wszystkie nowe budynki będą musiały być zeroemisyjne, a więc będą musiały być wykorzystywane w nich tylko paliwa odnawialne - jak biometan czy biopropan.

Po wejściu w życie nowej dyrektywy wstrzymane zostanie jednak wsparcie finansowe na wymianę źródeł ciepła na technologię spalania - czyli nie będzie można skorzystać z dotacji na instalację kotła. Jeśli ktoś takim projektem modernizacyjnym jest zainteresowany, powinien go zatem przeprowadzić z wykorzystaniem programu Czyste Powietrze jak najszybciej.

Rada Unii Europejskiej proponuje, aby Państwa Członkowskie przygotowały plany całkowitego wycofania paliw kopalnych dla celów grzewczych do 2040 r., dodała Ewa Abramiuk-Lété. W najbliższych miesiącach Komisja Europejska, Rada Unii Europejskiej i Parlament Europejski będą negocjować ostateczny kształt dyrektywy, który poznamy w drugiej połowie 2023 r.

To jednak nie koniec tematu kotłów gazowych. Komisja Europejska pracuje obecnie nad przeglądem dyrektywy w sprawie ekoprojektu, która zostanie przekształcona w rozporządzenie. O ile dyrektywa musi być transponowana do krajowego prawa ustawą, rozporządzenie działa bezpośrednio. Projekt nowego rozporządzenia w sprawie ekoprojektu jeśli oceniać go z obecnych przecieków oznaczałby faktyczny zakaz wprowadzania do obrotu kotłów po 2029 r. poprzez wprowadzenie minimalnego limitu sprawności na poziomie 110% dla źródeł ciepła, co jest poziomem niemożliwym do osiągnięcia w przypadku samoistnych kotłów, ostrzegała Ewa Abramiuk-Lété. Już wkrótce poznamy treść projektu, jednak retoryka Komisji jest bardzo niepokojąca.

Janusz Starościk ze Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych zauważył: Europosłowie wzmocnili propozycję Komisji, tworząc ramy zapewniające stopniowe odchodzenia od paliw kopalnych w Europie, nie pozostawiając konsumentów bez przystępnego cenowo ogrzewania grzewczego, co jest bardzo ważne. Podkreślił, że towarzyszące wielkoskalowej elektryfikacji gospodarki europejskiej trudności związane ze wzrostem zapotrzebowania na energię elektryczną nie są argumentem, aby taki kierunek zarzucić, a raczej, aby wdrażać transformację ogrzewania racjonalnie, wykorzystując różne technologie - w tym układy hybrydowe. Janusz Starościk dodał, że całkowite wycofanie gazu pochodzenia kopalnego jest zgodnie z celami klimatycznymi Unii Europejskiej planowane do 2050 r.

Zdroworozsądkowe podejście wobec wielu milionów starych budynków, mówił Janusz Starościk, obejmuje zielone gazy oraz instalacje hybrydowe. Zapewnia to bezpieczeństwo, dostępność finansową oraz niższe koszty systemu energetycznego w porównaniu do masowej elektryfikacji. Powinniśmy dać każdej technologii się rozwijać, podkreślił. Systemy grzewcze powinny ze sobą współpracować pozwalając na dwie podstawowe rzeczy: na to, żeby użytkownik miał w domu ciepło w każdych warunkach, oraz żeby to ciepło było zapewnione w rozsądnych kosztach. Zapewnienie jakiegokolwiek monopolu jest dla konsumenta szkodliwe.

Pompy ciepła nie muszą konkurować z ogrzewaniem gazowym - szczególnie w przypadku eksploatowanych już budynków mogą one wchodzić w skład hybrydowych systemów grzewczych. Szczególnie dużą popularnością cieszą się obecnie gazowe kotły kondensacyjne z pompą ciepła lub kolektorami słonecznymi i często są instalowane w budynkach mieszkalnych. W systemach hybrydowych pompy ciepła powietrze-woda są zwykle stosowane w układzie split lub monoblock.

Kluczowe wnioski z webinarium:

• Treść przekształconej dyrektywy EPBD - obejmującej też zmiany wprowadzane przez RePowerEU - będzie ostatecznie znana jesienią 2023 r. Obecnie nie ma podstaw do stwierdzenia, że zakazuje ona wykorzystania kotłów gazowych, natomiast tworzy ona przesłanki do stopniowego wycofywania przez Państwa Członkowskie UE gazu pochodzenia kopalnego z ogrzewania komunalnego i dopuszcza jedynie wykorzystanie paliw odnawialnych lub układów hybrydowych w nowych budynkach po 2030 r.
• W przypadku Polski, kraju wykorzystującego wciąż powszechnie bezklasowe piece węglowe do ogrzewania budynków jednorodzinnych, ważne jest utrzymanie na rynku takiej kombinacji technologii grzewczych, które zapewnią odpowiedni komfort cieplny przy możliwie akceptowalnym koszcie. Realistycznym rozwiązaniem jest transformacja ciepłownictwa przy wykorzystaniu zielonych gazów (biometanu, biopropanu czy odnawialnego DME) oraz układów hybrydowych z wykorzystaniem kotłów kondensacyjnych oraz pomp ciepła. Przeciwstawienie kotłów pompom ciepła jest fałszywą alternatywą.
• Komisja Europejska pracuje nad projektem nowego rozporządzenia w sprawie ekoprojektu, który zastąpi obowiązującą dyrektywę. Proponowana treść zostanie zaprezentowana w najbliższych miesiącach, jednak można spodziewać się bardzo restrykcyjnych warunków wprowadzania do obrotu kotłów gazowych, w tym w zakresie minimalnej sprawności, niemożliwej do osiągnięcia w sposób inny, niż w pracy w układzie hybrydowym.

Polecamy także podsumowanie naszego wcześniejszego webinarium pt. Jak ogrzać dom?

‍