II edycja Forum Paliw Gazowych: sankcje i Fit for 55

Forum Paliw Gazowych przyciągnęło w tym roku jeszcze większą, niż przed rokiem liczbę uczestników, wpisując się już na stałe w kalendarz europejskich spotkań branży gazu płynnego.

Pierwszą sesję tematyczną, Czym żyje świat LPG?, otworzył podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, minister Miłosz Motyka, a następnie o strategicznych wyzwaniach branży mówili Michael Kelly, Chief Advocacy Officer World Liquid Gas Association, Ewa Abramiuk-Lété, Dyrektor Zarządzająca Liquid Gas Europe, oraz dr Rebecca Boudreaux, Prezes Oberon Fuels.

Minister Miłosz Motyka podkreślił uwagę, z jaką polski rząd podchodzi do problematyki wdrożenia embargo na gaz płynny z Rosji, oraz otwartość na współpracę z branżą LPG w zakresie zapewnienia zaopatrzenia rynku polskiego po pełnym wejściu sankcji w życie. Minister Motyka zapewnił branżę o woli wspólnego rozwiązywania problemów wynikających z embargo i zaprosił do konstruktywnego dialogu w tej sprawie. W pierwszych dniach maja odbędzie się spotkanie z branżą w celu ustalenia planu działań na kolejne miesiące.

Michael Kelly, reprezentujący World Liquid Gas Association, nakreślił kontekst procesu, który doprowadził do zmiany nazwy organizacji (wcześniej: World LPG Association) w 2023 r. Zmiany klimatyczne oraz działania polityczne, jakie zostały podjęte w Europie i na świecie w zakresie walki z nimi, prowadzą do stopniowego odchodzenia od paliw kopalnych i adopcji ich odnawialnych odpowiedników. WLGA musi przyjąć wiodącą rolę w promowaniu nowego rynku odnawialnego gazu płynnego, który stanowi element rozwiązania globalnego problemu zmian klimatycznych. Michael Kelly wskazał najważniejsze zdaniem organizacji wyzwania dla branży: niewłaściwie konstruowane rozwiązania prawne, które wysyłają do rynku sprzeczne sygnały, globalny kryzys finansowy oraz populizm polityczny, wskazujący pozorne proste rozwiązania skomplikowanych problemów.

Ewa Abramiuk-Lété przedstawiła obraz rynku gazu płynnego z perspektywy Brukseli w wyjątkowym momencie dziejowym, w jakim się znajdujemy. Po przyjęciu przez instytucje europejskie całego pakietu rozwiązań prawnych (tzw. Fit for 55) państwa Unii stoją przed wielkim wyzwaniem wdrożenia ich do prawa krajowego, a sposób, w jaki zostaną wdrożone, zdecyduje o perspektywach rynku w ciągu kolejnej dekady. Ewa Abramiuk-Lété przedstawiła też perspektywy całej nowej grupy produktów - odnawialnych paliw gazowych - które wchodzą obecnie na europejskie rynki.

Na koniec, Ewa Abramiuk-Lété zaprosiła uczestników na Europejski Kongres Gazu Płynnego, największe wydarzenie branżowe na kontynencie, które w 2025 r. Liquid Gas Europe przy wsparciu Polskiej Organizacji Gazu Płynnego organizuje w Katowicach.

Dr Rebecca Boudreaux zaprezentowała na koniec historię Oberon Fuels, dziś wiodącej firmy technologicznej na rynku odnawialnego gazu płynnego, wytwarzającej dimetyloeter (DME) - paliwo o właściwościach podobnych do mieszanki propanu i butanu, którego produkcja na skalę przemysłową nie jest związana z wytwarzaniem węglowodorów ciekłych. W prawdziwym tour de force dr Boudreaux przedstawiła doświadczenia związane z komercjalizacją i skalowaniem produkcji nowego paliwa w USA w kontekście prac nad jego wdrożeniem na terenie Unii Europejskiej. Odpowiedziała też na serię pytań z sali dotyczących właściwości DME w porównaniu do tradycyjnego LPG oraz norm i standardów w zakresie jego zastosowania jako biokomponentu.

Tradycyjnie, gwoździem programu Forum Paliw Gazowych była prezentacja Raportu Rocznego Polskiej Organizacji Gazu Płynnego. Przewodnicząca POGP Ewa Gawryś-Osińska przedstawiła w swoim wystąpieniu dane dla rynku LPG w Polsce za rok 2023. Wielkość konsumpcji gazu płynnego utrzymała się na poziomie sprzed roku (2 500 tys. ton, +0,2% r/r), jednak import i reeksport surowca znacząco wzrósł. Transporty przejeżdżające przez Polskę trafiają obecnie na Ukrainę.

Popyt na LPG w Polsce jest zaspokajany dostawami z zagranicy – produkcja krajowa pokrywa niezmiennie 1/5 zapotrzebowania. Wielkość importu wzrosła w 2023 r. o 6,5 % wobec roku ubiegłego, osiągając wartość 2 625 tys. ton. W ciągu 2 lat od rosyjskiej inwazji eksport LPG na Ukrainę wzrósł natomiast z poziomu 10 tys. ton w 2021 r. do 390 tys. w 2023 r. Dzięki łatwości transportu i magazynowania LPG stał się tam preferowanym - obok oleju opałowego - źródłem energii do ogrzewania, przygotowywania posiłków oraz zasilania agregatów prądotwórczych.

Głównym dostawcą gazu płynnego do Polski w 2023 r. pozostała Rosja. Dostawy gazu z tego kierunku w ujęciu bezwzględnym wzrosły o 43 tys. ton, osiągając poziom 1 203 tys. ton, choć udział procentowy w zaopatrzeniu rynku spadł r/r z 47,1%do 45,8%. Ważnym dostawcą LPG do Polski pozostaje Szwecja, skąd w roku ubiegłym sprowadziliśmy 585 tys. ton produktu (22,3% całkowitego wolumenu dostaw). Postępuje dywersyfikacja kierunków dostaw – w 2022 r. ¾ importu LPG trafiało do Polski z Rosji i Szwecji, w 2023 r. ten udział spadł do ⅔. W 2023 roku odnotowaliśmy m.in. zwiększenie dostaw z Wielkiej Brytanii, Niderlandów i USA – z każdego z tych krajów przywieziono ponad 100 tys. ton gazu płynnego LPG. Rośnie przy tym udział gazu płynnego sprowadzanego drogą morską – w 2023 r. było to już blisko 40% ogółu importu wobec 48% dostaw realizowanych koleją i ok. 9,5% cysternami drogowymi.

Polski rynek LPG wyróżnia na tle Europy przede wszystkim rola autogazu – niespotykane ¾ gazu płynnego zużywanego nad Wisłą zasila samochody. W Unii Europejskiej polski sektor autogazu jest zdecydowanym liderem pod względem ilości samochodów (3 452 tys. wg GUS), ilości stacji (7 370), jak i wielkości konsumpcji (1 890 tys. t). Polska (13% ogółu rejestracji) i Włochy(9%) odpowiadają za obecną rolę LPG w miksie paliwowym transportu drogowego w Unii – gaz płynny pozostaje najpowszechniejszym transportowym paliwem alternatywnym w Europie, wyprzedzając wciąż jeszcze energię elektryczną. LPG był w 2023 r. paliwem bardzo atrakcyjnym cenowo. Ceny detaliczne gazu płynnego utrzymywały się konsekwentnie poniżej poziomów z roku poprzedniego.

Należy odnotować stabilny wzrost wykorzystania LPG w sektorze przemysłu. W okresie kryzysu energetycznego z lat 2021-22 ceny gazu ziemnego podlegały gwałtownym wahaniom, a Unia Europejska wprowadziła dla państw członkowskich obowiązek redukcji zużycia tego surowca. W efekcie, nowe gałęzie gospodarki jak hutnictwo szkła czy odlewnictwo dołączyły do rosnącego grona przemysłowych odbiorców LPG w Polsce, wykorzystując gaz płynny w celu zmniejszenia poboru gazu ziemnego. W efekcie segment ten odnotował kolejny rok wzrostu (2,7% w 2023 r., 2,8% w 2022 r., 5,9% w 2021 r.).

Pełny Raport Roczny POGP za rok 2023 jest dostępny do pobrania w sekcji Raporty POGP.

Druga sesja dnia, Wyzwania logistyczne z perspektywy Europy Środkowej, poświęcona była rozwinięciu wątków zaopatrzenia rynku polskiego w gaz płynny po wejściu w życie embargo na gaz płynny z Rosji.

Dr Szymon Araszkiewicz i dr Jakub Bogucki z Information Market przedstawili scenariusze związane z pełnym wejściem w życie sankcji. Analitycy przedstawili uspokajającą wizję rynku, na którym cena stabilizuje się na poziomie wyższym, niż dotąd, odzwierciedlając różnicę kosztów importu z kierunków innych, niż rosyjski. Zwrócili uwagę, że firmy miały czas, aby przygotowywać się na wejście w życie embargo, a spodziewana podwyżka cen LPG nie spowoduje, że paliwo to straci na konkurencyjności. Według przedstawicieli Information Market wejście w życie sankcji - inaczej, niż w przypadku rynku węgla w 2022 r. - nie wieszczy załamania rynku, a raczej przejściowe zaburzenia.

Robert Stępień z Primagaz Central Europe GmbH nakreślił obraz struktury dostaw LPG do Europy Środkowo-Wschodniej, wskazując na niewielki poziom zależności Unii Europejskiej od dostaw gazu płynnego z Rosji - wyjątkiem historycznie były Polska i kraje bałtyckie. Choć historycznie rynek krajowy zaopatrywany był przede wszystkim z kierunku rosyjskiego, dane z ostatnich lat jasno wskazują na rolę transportu morskiego i Bałtyku, który staje się oknem na świat, a po wejściu w życie embargo główną bramą do polskiego rynku gazu płynnego. Robert Stępień zaznaczył przy tym, że inwestycje infrastrukturalne w Polsce są opóźnione, a w efekcie wąskie gardła logistyczne pozostaną w najbliższych latach problemem.

Sare Zülfikar, ekspertka w dziedzinie frachtu morskiego z tureckiej firmy Negmar, przedstawiła bardzo szczegółową analizę rynku transportu morskiego gazu LPG oraz LNG - w tym kosztów czarteru oraz realizowanego portfela zamówień na nowe gazowce. Kryzys energetyczny z roku 2021 oraz inwazja Rosji na Ukrainę spowodowały szybką reakcję armatorów, jednak na odbiór gazowców czeka się obecnie ok. 4 lat, zatem zamówiona wówczas flota, która zwiększy możliwości transportowe gazu płynnego, będzie wchodzić do służby w latach 2025-2027. Rola transportu morskiego LPG będzie w nadchodzących latach rosnąć.

Na koniec sesji drugiej wiceprezes Argus Media David Appleton zaprezentował obraz światowego rynku LPG. Ekspert przedstawił mechanizm kształtowania się cen w ujęciu globalnym, na który wpływają w największym stopniu podaż ze strony największego eksportera - USA - oraz popyt ze strony największego importera - Chin. Polska w minionych latach była w znacznej mierze izolowana od efektów działania tego mechanizmu ze względu na dostawy drogą kolejową z Rosji, jednak w konsekwencji wejścia w życie embarga to właśnie te czynniki będą w największym stopniu kształtować ceny w Polsce. David Appleton podkreślił, że ten proces już trwa widoczny, bowiem w latach 2020-2021 r. średni miesięczny wolumen LPG sprowadzanego do Polski drogą morską sięgał ok. 53 tys. ton, a przez kolejne 2 lata wzrósł średnio do 89 tys. ton.

W trzeciej sesji prelegenci dyskutowali o wpływie nowych regulacji europejskich na rynek LPG. Wprowadzenie do zagadnienia przedstawił Bartosz Kwiatkowski, dyrektor generalny POGP, który nakreślił kompleksowy charakter Europejskiego Zielonego Ładu, sprzeczności pomiędzy niektórymi z instrumentów, jakie obejmuje, oraz nieporozumienia i przekłamania jakie się z nim wiążą. Podkreślił też, że o ile rozporządzenia europejskie wchodzą w życie z urzędu, o tyle dyrektywy wymagają transpozycji do prawa krajowego, czyli odpowiedniego wdrożenia do polskich ustaw.

Janusz Starościk, prezes Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych (SPIUG), zaprezentował uchwalone i projektowane dopiero rozwiązania dotyczące ogrzewania gazowego oraz wyjaśnił możliwości stosowania kotłów grzewczych zasilanych gazem po wejściu w życie nowych regulacji europejskich. SPIUG wspólnie z POGP oraz Izbą Gospodarczą Gazownictwa w marcu wydali opracowanie pt. Paliwa gazowe - główny filar miksu grzewczego, aby zmierzyć się z dezinformacją dotyczącą ogrzewania gazowego, która pojawia się obecnie w mediach w związku z niejasną nomenklaturą europejskich przepisów, o czym niedawno pisaliśmy na stronie POGP.

Robert Jeszke, szef Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych, zaprezentował natomiast scenariusze cenowe dla tzw. systemu ETS2, czyli ogólnoeuropejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji CO₂ dla sektorów budynków i transportu. Po wejściu w życie nowych przepisów dystrybutorzy gazu płynnego zostaną objęci obowiązkiem raportowania i zakupu uprawnień do emisji dla sprzedawanego paliwa - a już od 2024 r. muszą się rejestrować w rejestrze emitentów gazów cieplarnianych prowadzonych przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Dla konsumentów gazu pochodzenia kopalnego będzie to oznaczało kilkunastoprocentowy wzrost cen od 2027 r. - i prawdopodobnie znacznie wyższy od 2030 r.

Wiceprezes Westport Fuel Systems Marco Seimandi przedstawił następnie wpływ nowych regulacji na rynek autogazu. Największe wyzwanie dla branży stanowi zakaz od 2035 r. sprzedaży w Europie nowych samochodów osobowych o napędzie spalinowym i 90-procentowa redukcja emisji dwutlenku węgla z pojazdów ciężarowych do 2040 r. Efekty tych rozporządzeń wzmocnią sygnał cenowy płynący z objęcia transportu drogowego systemem ETS2, czego celem jest administracyjna poprawa konkurencyjności samochodów elektrycznych oraz redukcja eksploatacji samochodów osobowych na rzecz transportu zbiorowego.

Z wszystkich prezentacji w ramach sesji trzeciej w sposób jasny wyłania się konieczność komercjalizacji gazu płynnego pochodzenia odnawialnego, który stopniowo będzie wypierał paliwa kopalne.

Forum Paliw Gazowych zamknęła prezentacja Świętosława Kariuka z firmy I-Maximum, który zaprezentował szanse rozwoju segmentu przemysłowego rynku gazu płynnego poprzez wykorzystanie go jako rozwiązanie zapasowe lub uzupełniające dla gazu ziemnego. O technologii syntetycznego gazu ziemnego pisaliśmy na stronie POGP na wiosnę 2024 r. Firma I-Maximum, jeden ze sponsorów Forum, zorganizowała także wydarzenie towarzyszące konferencji - wizytę dla zainteresowanych w swoim zakładzie w Parzniewie koło Warszawy.

Forum Paliw Gazowych gościło w 2024 r. Nikki Brown, jedną z liderek inicjatywy Women in LPG. Nikki Brown poprowadziła w formacie śniadaniowym spotkanie dla liderek branży LPG - osobą kontaktową w sprawie projektu jest Aleksandra Kołakowska.

W 2024 r. po raz pierwszy elementem Forum Paliw Gazowych był moduł wystawienniczy, w ramach którego przedsiębiorcy mieli okazję zaprezentować swoją ofertę partnerom z branży. W charakterze wystawców dołączyły do nas firmy: Chemet, ELGUM/MannTek, IPS System, Gazuno, GOK, Otodata Technologies Europe, STOKOTA oraz Vending Robotics.

Forum Paliw Gazowych w 2024 r. po raz kolejny dowiodło potrzeby organizacji w Polsce międzynarodowej konferencji, w ramach której przedstawiciele branży krajowej spotykają się w merytorycznej dyskusji ze swoimi partnerami międzynarodowymi. Dziękujemy za wsparcie naszym sponsorom - firmom Gaspol oraz I-Maximum, a także patronowi honorowemu: Urzędowi Regulacji Energetyki i naszym partnerom medialnym: A95 Consulting Group, Argus Media, CIRE, e-petrol.pl, Gazeo, Monitor Rynkowy, OPIS: A Dow Jones Company oraz Wysokie Napięcie.